4η Αυγούστου 1936. Η τελετή ενάρξεως της εποποιΐας του ΟΧΙ

Χωρίς ν' άνοιξη ούτε μιά μύτη. Χωρίς νά ακουστή ούτε μια τουφεκιά. Τό σάπιο οικοδόμημα κατέρρευσε με μιά άπόφασι. Ή Ελλάδα είχε ραντεβού με την Ιστορία στις 28 Όκτωβρίου του 40. Και για νά γίνη αυτό τό ραντεβου έπρεπε πρώτα νά γίνη ή «4η Αύγουστου». Έπρεπε νά έτοιμασθεί ο Λαός μας.  

«....Κανείς δεν ύποπτεύετο τίποτε το βράδυ της 4ης Αυγούστου. Οι υπουργοί εκλήθησαν εις έκτακτον ύπουργικόν συμβούλιον δια την 8ην μ.μ καί, εκτός των Σκυλακάκη καί Παπαδήμα, κανείς δεν έγνώριζε ποία θέματα επρόκειτο να συζητήσουν. Υποπτεύοντο ότι εκλήθησαν δια να λάβουν αποφάσεις επί του τρόπου αντιμετωπίσεως της πανελλαδικής εικοσιτε­τραώρου απεργίας, ή οποία επρόκειτο νά κηρυχθή τό μεσονύκτιον, εις ένδειξιν διαμαρτυρίας διά τήν άπόφασιν τής κυβερνήσεως, όπως έφαρμόση την ύποχρεωτικήν διαιτησίαν εις τάς μεταξύ εργατών καί εργο­δοτών διαφοράς. Κανένα έκτακτον στρατιωτικόν μέτρον δέν είχε ληφθή. Είς καμίαν συνεννόησιν μέ διοικητάς μονάδων δεν είχε προέλθει ο Μεταξάς. Τό μό­νον μέτρον πού έλαβεν ήτο ή τοποθέτησις άνά δύο Ευζώνων, ώς σκοπών, είς τάς θύρας του υπουργείου Εξωτερικών, οι όποιοι είχον τήν έντολήν νά επιτρέ­πουν μέν τήν είσοδον, αλλά νά απαγορεύουν τήν έξοδον εις οιονδήποτε....»

Διάγγελμα Ιωάννου Μεταξά

(έξεφωνήθη άπό ραδιοφώνου στίς 10 Αυγούστου 1936) 

Αποτείνομαι προς όλους τους Έλληνας, από του πρώτου μέχρι του τελευταίου, από του αστού μέχρι του αγρότου και του εργάτου. Και σας καλώ όλους να εργασθήτε με όλην την δύναμίν σας διά το μέ­γα έργον της εθνικής μας αναγεν­νήσεως.

Γνωρίζετε πλέον όλοι τον κίνδυνον, τον οποίον διετρέξατε. Γνωρίζετε ότι ολίγον έλειψε να καταποντισθώμεν μέσα εις τον πλέον ανόσιον εμφύλιον σπαραγμόν. Γνωρίζετε τί παρεσκεύαζαν οι τρελλοί ανα­τροπείς του κοινωνικού μας καθεστώτος, οι εχθροί των ελληνικών μας παραδόσεων και του ελληνικού μας πολιτισμού.

Η ύπονόμευσις είχεν αρχίσει από μακρού και είχε,  βαθμηδόν επιτεινομένη, περιπλέξει εις τα δί­κτυα της πολύν ανύποπτον κόσμον, ο οποίος παρεσύρετο εις τον όλεθρον. Ιδίως η νεολαία, η οποία είχεν αφεθή εις την τύχην της, αφού οι διευθύνοντες τον τόπον τούτον της έσβησαν τα ιδανικά, τα οποία είχον θρέψει και αναθρέψει τας προηγουμένας της γενεάς. Η νεολαία, η οποία δέν μπορεί να ζήση χω­ρίς ορμήν πρός πραγματοποίησιν μεγάλων ονείρων, μή ευρίσκουσα άλλην διέξοδον, παρεσύρετο από τους άγύρτας ανατροπείς εις ανόητους και αντεθνικάς ουτοπίας.

Έν τω μεταξύ, τα κόμματα, εις τα οποία οι Έλ­ληνες είχατε επί τόσον χρόνον βασίσει ματαίας ελ­πίδας και τα οποία τοσάκις σας έφεραν εις τον ό­λεθρον, βουτηγμένα εις την συναλλαγήν, η  οποία διέφθειρε τά πάντα, μή βλέποντα πέραν των στενών κομματικών των υπολογισμών, διαπληκτιζόμενα και ερίζοντα μεταξύ των διότι χωρίς τας έριδας αυτάς δεν ηδύναντο να ζήσωσιν, εν τω μεταξύ τα κόμματα είχον προπαρασκευάσει δια της θολής κομματικής ζωής των την αποπνικτικήν ατμόσφαιραν μέσα εις την οποίαν θα εξερρηγνύετο ο κεραυνός της κοινω­νικής ανατροπής. Είχομεν φθάσει δύο βήματα προ του ολέθρου. Τήν 5ην Αυγούστου επρόκειτο ν' αρχίση το αιματοκύλισμα της Ελλάδος και να καταποντισθή η εθνική μας υπόστασις. Την 4ην Αυγού­στου όμως η Βασιλική χειρονομία σας εσταμάτησεν εις τον κατήφορον, δύο βήματα από τουϋ κρημνού.

Έχομεν ημείς και άναλαμβάνομεν ενώπιον σας όλην την ευθύνην της πράξεως ταύτης, με την πεποίθησιν ότι όλοι σας συναισθάνεσθε την ανάγκην αυτής. Κανείς σας, πλήν των γνωστών δημαγωγών και των παραφρόνων ανατροπέων, δεν θέλει να ιδή τον τόπον μας να πέση εις την τύχην της δυστυχούς Ισπανίας.

Δεν εχάσατε τας ελευθερίας σας. Τώρα ακριβώς θα αποκτήσετε τας πραγματικάς ελευθερίας σας. Δεν αισθάνεσθε όλοι σας μίαν απολύτρωσιν; Είναι η απολύτρωσις από του διπλού ζυγού, της κομμου­νιστικής τυραννίας και της μικροκομματικής τυραν­νίας. Δύο τυραννίαι, αι οποίαι σας περιέσφιγγαν και σας εδέσμευαν κάθε ελευθέραν κίνησιν, κάθε εκδήλωσιν ελευθέρας και ανωτέρας ζωής.

Μόνον εκείνοι, οι οποίοι μετεχειρίζοντο όχι πλέον την ελευθερίαν αλλά την ασυδοσίαν την οποίαν εί­χον διά να καταπατώσι την δεσμευμένην Ελληνικήν κοινωνίαν, μόνον αυτοί έχασαν πλέον την ασυδοσίαν ταύτην και την έχασαν διά παντός.

Και τώρα ανανήψατε όλοι, διά να βαδίσωμεν όλοι ομού τον τραχύν δρόμον της Αναγεννήσεως του Έ­θνους. Ξυπνήσατε όλοι σας, εγερθήτε ως ένα σύνο­λον διά ν' αναστηλώσωμεν την Ελληνικήν μας Πα­τρίδα.

Ετοιμασθήτε όλοι σας διά θυσίας, θυσίας αναγ­καίας και διά το κοινωνικόν μας σύνολον και ιδίως διά τας πάσχουσας τάξεις αυτού.

Διότι όλοι μας αποτελούμεν ένα πράγμα, ένα εί­ναι τό Έθνος και κανείς δεν μπορεί να είναι ευτυ­χής όταν οι πλαγινοί του δυστυχούν.

Θυσιάσατε όλοι ένα μέρος του εαυτού σας και ηθικώς και υλικώς διά να ενισχύσετε το σύνολον, θυσιάσατε τον ατομισμόν σας. Κανείς μας δεν είναι ελεύθερος, αλλά όλοι μας υπηρέται της Πατρίδος. Καί εκείνος είναι υπέρτερος των άλλων, ο οποίος θα κάμη τας μεγαλυτέρας θυσίας υπέρ του συνόλου του Έθνους. Αλλά όλοι μας θα κάμωμεν κάθε θυσίαν και θα υποστώμεν πάσαν στέρησιν με χαράν και αγαλλίασιν, διότι έτσι μόνον θα εξασφαλίσωμεν την ησυχίαν και την τάξιν εις τον τόπον μας, ήρεμον και αποδοτικήν εργασίαν δι' όλους, ευτυχές μέλλον διά τα παιδιά μας, την ανύψωσιν του ελληνικού μας πολιτισμού, τό μεγαλείον του Έθνους και το μέλλον της φυλής.

Ποιος ή ποία από σας, Έλληνες και Ελληνίδες, δεν θα αποδυθή με όλην την ψυχήν εις το μεγάλον τούτο έργον της αναγεννήσεως της Πατρίδος, εις το οποίον σας οδηγούμεν;

Κανείς και καμμία, είμαι βέ­βαιος, δεν θα υστερήση. Το βλέπω και το ακούω α­πό τας μυριάδας των τηλεγραφημάτων σας, τα ο­ποία ελάβαμεν και τα οποία σκορπίζουν παντού τον ενθουσιασμόν σας.

Αποτείνομαι ιδιαιτέρως εις σε,    ελληνική   νεολαία. Δε φταις εσύ εάν παρεστράτησες. Αφημένη, εγκαταλελειμμένη μετά τόσας καταστροφάς των ιδανικών και των ονείρων τα οποία θα έπρεπε να σου πλημμυρίζουν την ψυχήν, αφού οι οδηγοί σου, άψυχοι και απογοητευμένοι, σου εγέμισαν την ψυ­χήν με απελπισίαν, τι να κάμης και εσύ, δύστυχη ελληνική νεολαία; Αφού εκείνοι οι οποίοι ήσαν εν­τεταλμένοι να σε οδηγούν, σου έσπειραν την απογο­ήτευσιν και τον φόβον του αγώνος της ζωής, τι να κάμης και συ, ελληνική νεολαία;

Χωρίς ελπίδα, χωρίς όνειρα, ακολούθησες τους αγύρτας και τους λαοπλάνους, νομίζουσα ότι έτσι θα μπορούσες και συ να ιδής ένα κομμάτι φωτεινού ουρανού και έτσι ωδηγήθηκες εις την κόλασιν της απελπισίας και του υλισμού.

Σήκω επάνω, ελληνική νεολαία. Δεν υπάρχει δια σε άλλη πραγματικότης παρά ελληνική πατρίς, μό­νον εκεί θα επανεύρης τον εαυτόν σου. Μόνον μέσα εις τας εθνικάς παραδόσεις θα επανεύρης τον προορισμόν σου. Μόνον μέσα εις τον ελληνικόν πολιτισμόν θα επανεύρης τα ιδανικά σου και τα όνειρά σου. Χωρίς αυτά δεν ημπορείς να ζήσης, ελληνική νεολαία. Μόνον εκείνα τα οποία σου εδημιούργησεν η ελληνική ιστορία αποτελούν το σώμα σου και την ψυχήν σου. Τα ξένα κατασκευάσματα, με τα οποία ηθέλησαν να σε παρασύρουν οι αγύρται με τους παράφρονας ρομαντισμούς των, είναι ψεύτικα δια σε και αποτελούν δηλητήριον. Διότι, εννόησέ το, δεν μπορείς να ζήσης αλλέως παρά ελληνικά, μέσα εις την φυλήν σου και μόνον εκεί μέσα θα εύρης τον λόγον και τον προορισμόν της υπάρξεώς σου. Και τότε θα ιδής ότι θα έπανεύρης τήν χαράν καί τήν αίσιοδοξίαν, αί όποΐαι σου έλειψαν. Καί όταν θά τά επανεύρης, θα ιδής με τι ευκολίαν θα υπερπηδήσης τα εμπόδια και τας δυσκολίας της ζωής και τί μέλ­λον θα παρασκευάσης και δια τον εαυτόν σου και δια την Ελλάδα, εις την οποίαν ανήκεις αναποσπάστως.

Σήκω, λοιπόν, ελληνική νεολαία, απόβαλε μα­κράν σου τας αγυρτείας και τα ψεύδη, με τα οποία σου εδηλητηρίασαν την ψυχήν. Πέταξε μακράν σου τα ελεεινά αναγνώσματα, τα οποία σε διδάσκουν την ανηθικότητα και την ανανδρίαν, ακόμη και ε­κείνα τα οποία, δήθεν φιλολογικά έργα, σε διδά­σκουν να φοβάσαι τους αγώνας της ζωής και να μη σκέπτεσαι παρά το άτομόν σου και την υλικήν από­λαυσίν σου.

Και τώρα, όλοι οι Έλληνες καί Ελληνίδες, με­γάλοι και μικροί, εμπρός, χωρίς μεμψιμοιρίας, χω­ρίς κακομοιριές. Ο καθείς εις την θέσιν του και εις το έργον του, πειθαρχών εις το Κράτος, όλοι αφωσιωμένοι εις το ελληνικόν σύνολον.

Ημείς είμεθα αποφασισμένοι, βέβαιοι δια την επιτυχίαν, να φέρωμεν παντί σθένει το έργον μας εις αίσιον πέρας, θα υπερπηδήσωμεν κάθε εμπόδιον και θα συντρίψωμεν πάσαν αντίδρασιν. Και είμεθα βέ­βαιοι ότι θα έχωμεν πλήρη και ανεπιφύλακτον την βοήθειαν όλων σας.

από το τεύχος 41 του περιοδικού ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ στις 4 Αυγούστου 1977 

Το διάγγελμα αποτελεί μέρος από το αφιέρωμα στην 4η Αυγούστου